ALEMLERİN RABBİ ALLAH TEALANIN RABB SIFATI
Rab terbiye ve ıslah edici yetiştirici demektir. Âlemler hakkında olunca, türlü türlü gıdalarla varlıklarının devamının esbâbını yed-i kudretinde tutan ve derece derece mertebe-i kemâle ulaştıran demektir.
İnsan hakkında olunca, zâhirleri ni’met ile terbiye eden, -ki bunun mahalli nefislerdir- bâtınları da rahmet ile terbiye eden -ki bunların mahalli de kalplerdir- demektir.
Âbidlerin nefislerini ahkâm-ı şeriat ile, müştakları kalplerini âdâbı tarikat ile, âşıkların sırlarını envar-ı hakikat ile terbiye edendir. İnsanı bazen etvarı ile, yani ömründe uğrayacağı her bir menzilin muktezaları ile, bazen de a'zasına koyduğu envarının kuvvetleri'nin füyuzatıyla terbiye eder.
Kemiğe işittiren, yağa görme hassası veren, eti konuşturan, nebâtatın tane ve meyvelerini yine onların gıda sınav ve devamına vesile kılan, hayvanları etleriyle ve yağlarıyla, yerleri nehirleri ve ağaçlarıyla, eflâki yıldızları ve nurlarıyla terbiye ederek kullarına musahhar kılan Allah'ın şânı ne yücedir.
Akıp giden zaman içinde seni sâkin kıldı. O derece hareketli haşerata gece sükûn verdi. Seni onların hücumundan muhafaza buyurup gündüz rızkını aramaya imkan verdi. Seni, sanki senden başka bir kulu yokmuş gibi itinâ ile terbiye etmektedir. Sen ise ya O’na hizmet etmezsin, ya da edersen O’ndan başka da rabbin varmış gibi edersin.
Şeyhül Arifan Mahmud Sami Ramazanoğlu